Onderzoek naar het vaststellen van seksueel misbruik bij kinderen

Arts-onderzoeker Kirsten van Ham doet vanuit het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC wetenschappelijk onderzoek naar het vaststellen van seksueel misbruik bij (jonge) kinderen. “We mogen er niet met een grote boog omheen lopen. Er moet meer onderzoek worden gedaan naar seksueel kindermisbruik.”

Steun voor onderzoek

Wanneer kinderen die seksueel misbruikt zijn in het ziekenhuis worden onderzocht is bijna nooit letsel te vinden, dit is bij minder dan 5% van de kinderen het geval. Het is daarnaast heel moeilijk om in een gesprek met hulpverleners vast te stellen of er sprake is van seksueel misbruik. Kinderen hebben op jonge leeftijd vaak niet goed door wat hen overkomt, laat staan de juiste woorden om dit te omschrijven. Vanuit het Emma Kinderziekenhuis wordt, met steun van Contribute Foundation en Stichting Steun Emma Kinderziekenhuis, een nieuwe methode onderzocht om vermoedens op seksueel misbruik bij (jonge) kinderen te kunnen vaststellen of juist te verwerpen.

Momenteel bestaat in de medische wereld nog geen instrument om seksueel misbruik bij kinderen vast te stellen.

Arts-onderzoeker Kirsten van Ham

Belangrijke stap

Arts-onderzoeker Kirsten van Ham werkt mee aan het “PICAS” onderzoek, waarbij de inzet van een zogenoemde platenatlas wordt onderzocht als middel om vroegtijdig de juiste diagnose te kunnen stellen. “Uit gesprekken met inmiddels volwassen slachtoffers van kindermisbruik weten we dat zij zich vaak pas op late leeftijd durven uit te spreken over het misbruik. De gevolgen hiervan zijn vaak groot, zowel lichamelijk als psychisch.”

Begin juni 2020 kreeg het PICAS-onderzoek een financiële impuls. Daarmee kan de platenatlas nu wetenschappelijk worden getoetst, met als doel dat deze uiteindelijk door een breed netwerk van hulpverleners kan worden ingezet. “Deze bijdrage was enorm belangrijk, want hiermee hebben we groen licht om deze studie af te ronden. Een belangrijke stap, waarmee we in de toekomst hopelijk de slachtoffers van seksueel misbruik beter kunnen helpen. Met het realiseren van deze financiering zijn daarnaast ook weer nieuwe contacten gelegd, en daarmee gaan nieuwe deuren open om aandacht te genereren voor dit onderwerp.”

Gevoelig en complex

De onderzoekers van PICAS zetten hun bevindingen nu op papier, om daarmee andere hulpverleners te kunnen helpen en de medische wereld te informeren. “Je merkt dat dit zo’n gevoelig onderwerp is, dat zelfs in de medische wereld iedereen hier met een grote boog omheen lijkt te lopen. Het onderwerp is heel gevoelig en complex, maar er moet écht meer bekend worden over hoe je het beste de signalen kunt herkennen. Wetenschappelijke onderbouwing is hierbij onmisbaar, want bij het stellen van de diagnose kan veel verkeerd gaan en de gevolgen daarvan zijn niet te overzien. Ik wil dan ook een statement maken naar de medische wereld: juist ook het opzetten van dit soort onderzoek is zo belangrijk, en we moeten hier meer aandacht voor hebben.”

Picas beeld
"Kinderen weten vaak niet hoe ze zich kunnen uitspreken."

Inzet van een platenatlas

De platenatlas bevat 15 kindvriendelijke tekeningen waarop naast een aantal alledaagse situaties ook genderverschillen, verschillende lichaamsdelen en ook normale intimiteit tussen volwassenen en kinderen te zien zijn. Door de open, niet sturende vragen te stellen uit de handleiding kan de hulpverlener met (jonge) kinderen in gesprek gaan over deze onderwerpen, en daarnaast ook vooral hun non-verbale communicatie en reacties observeren. “De studie is niet eenvoudig,” vertelt Kirsten. “We moeten de platenatlas onderzoeken in een grote groep kinderen, zowel mét als zonder verdenking op seksueel misbruik. De uitbraak van COVID-19 brengt extra uitdagingen met zich mee om de platenatlas goed te kunnen toetsen en de bevindingen goed te kunnen documenteren. Maar we zijn heel gemotiveerd om juist nu te werken aan meer bereik voor dit onderzoek en het belang van meer bekendheid voor dit onderwerp. Het blijft toch vaak in de taboesfeer, terwijl we hier juist iets mee moeten!”

Onderzoek in volle gang

Kirsten van Ham vult aan waarom het zo lastig is de juiste diagnose te stellen: “Kinderen ervaren vaak tal van barrières om te spreken, zoals schaamte, schuldgevoel en loyaliteitsconflicten. Ook maakt zelfs het niet kunnen vinden van de juiste woorden vaak dat zij zich niet goed kunnen uitdrukken over wat er is gebeurd. Het is daarom van groot belang om een instrument te ontwikkelen om juist deze drempels te verlagen, en daarmee de juiste diagnose te kunnen stellen. De platenatlas geeft hulpverleners straks hopelijk een handvat dat nu echt nog niet bestaat.”

Het PICAS-onderzoek is in volle gang, de verwachting is dat dit onderzoek eind 2021 wordt afgerond. Als de waarde en betrouwbaarheid van de platenatlas dan wetenschappelijk zijn vastgesteld kan het boek vervolgens ook worden ingezet door andere hulpverleners in bijvoorbeeld de jeugdzorg, in ziekenhuizen en bij de zedenpolitie.

In het najaar van 2020 werd in het vooraanstaande British Medical Journal of Paediatrics gepubliceerd over dit onderzoek.

Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door:

Contribute Foundation

Deel dit artikel